“De mens is een autonoom wezen.” Wat een geweldig idee. Alsof we allemaal kleine, soevereine eilandjes zijn, vrij dobberend op een oceaan van mogelijkheden, onafhankelijk, zelfsturend, meester over onze eigen keuzes. Maar elke keer als ik dat woord hoor – autonoom – protesteert er iets in mij. Niet uit cynisme, maar uit eigen ervaring. De autonomie van de mens? Het is een geromantiseerd sprookje dat geen rekening houdt met de werkelijkheid waarin we ademen, denken, verlangen, consumeren – en hunkeren.
Wees je er maar eens van bewust. We zijn afhankelijk van lucht, van water, van zorg, van erkenning, van systemen die ons dragen en tegelijk knechten. We zijn afhankelijk van algoritmes die ons vertellen wat we willen zien, van technologie die onze agenda bepaalt, van markten die onze behoeften vormgeven. We zijn afhankelijk van liefde, aanraking, begrip. En misschien nog wel het meest: we zijn afhankelijk van het idee dat we niet afhankelijk zijn.
Onze afhankelijkheden zijn vaak vermomde verslavingen, routines zorgvuldig gevoed door systemen die er zich tegoed aan doen en er op floreren.
En ergens daarin verschuilt zich iets wat we zelden onder ogen willen zien: ons verslavingsgedrag. Niet alleen aan middelen, maar aan allemaal gewoontes, aan controle, aan snelheid, aan comfort, aan bevestiging. We grijpen naar schermen, naar prestaties, naar de volgende aankoop, naar een ‘like’ – alsof ons bestaan ervan afhangt. Misschien is dat ook zo. Onze afhankelijkheden zijn vaak vermomde verslavingen, zorgvuldig gevoed door systemen die er zich tegoed aan doen en er wel bij varen.
Op die manier is autonomie een paradoxaal denkbeeld. Ze dekt een lading die er niet is. Natuurlijk, ik kan schilderen, mijn mening geven, nee zeggen tegen een koekje of politiek. Maar hoe vrij zijn die keuzes als mijn verlangens vooraf al zijn gemodelleerd, gemanipuleerd, gecultiveerd door een wereld die voortdurend aan me trekt – en zelfs weet wat ik zal kiezen, nog vóór dat ik mijn keuze gemaakt heb?
Als ik eerlijk ben – en dat probeer ik te zijn – dan zie ik een mens als een knooppunt van afhankelijkheden. Niet alleen lichamelijk of materieel, maar ook sociaal en mentaal. Ik ben wie ik ben bij de gratie van al die anderen. Mijn taal, mijn denken, mijn identiteit: allemaal geleend. En ik geef dat niet op uit zwakte. Ik erken het uit kracht. Want pas in het omarmen van mijn afhankelijkheid, word ik werkelijk bewust.
Misschien … nee, eigenlijk moeten we stoppen met het najagen van autonomie als hoogste ideaal, en in plaats daarvan de kunst ontwikkelen om onze afhankelijkheden te doorzien – en ze met zorg te kiezen. Want als ik ergens nog een beetje vrijheid voel, dan is het in die kleine ruimte waarin ik kan zeggen:
Ik kies ervoor afhankelijk te zijn van wat ik liefheb, en niet van wat mij in de tang houdt.
“Humans are autonomous beings.” What a wonderful idea. As if we were all tiny, sovereign islands, floating freely on an ocean of possibilities, independent, self-directed, masters of our own choices. But every time I hear that word – autonomous – I feel something inside me protest. Not out of cynicism, but from my own experience. Human autonomy? It’s a romanticized fairy tale that doesn’t take into account the reality in which we breathe, think, desire, consume—and crave.
Just be aware of it. We depend on air, water, care, recognition, systems that support us and at the same time enslave us. We depend on algorithms that tell us what we want to see, on technology that determines our agenda, on markets that shape our needs. We depend on love, touch, understanding. And perhaps most of all, we depend on the idea that we are not dependent.
Our dependencies are often disguised addictions, routines carefully nurtured by systems that feed off them and benefit from them.
And somewhere in there lurks something we rarely want to face: our addictive behavior. Not just to substances, but to habits, to control, to speed, to comfort, to validation. We reach for screens, for achievements, for the next purchase, for a “like”—as if our existence depends on it. And maybe it does. Our dependencies are often disguised addictions, carefully fed by systems that feed off them and benefit from them.
In that sense, autonomy is a paradoxical concept. It covers something that isn’t there. Sure, I can paint, express my opinion, say no to a cookie or politics. But how free are those choices if my desires have already been shaped, manipulated, cultivated by a world that constantly pulls at me—and even knows what I will choose before I have made my choice?
If I am honest – and I try to be – I see a human being as a hub of dependencies. Not only physical or material, but also social and mental. I am who I am by the grace of all those others. My language, my thinking, my identity: all borrowed. And I do not give that up out of weakness. I acknowledge it out of strength. Because only by embracing my dependence do I become truly aware.
Perhaps … no, we should stop pursuing autonomy as the highest ideal and instead develop the art of seeing through our dependencies – and choosing them with care. Because if I still feel a little bit of freedom anywhere, it is in that one small space where I can say:
I choose to be dependent on what I love, and not on what holds me back.
0 Comments