Winnie de Poeh’s ‘denken zonder te denken’



6 oktober 2025



Arjan Bosch



De patafysica van een pot honing

Er zijn momenten waarop er van mij verwacht wordt dat ik helder moet denken. Zulke momenten wantrouw ik. Helder denken heeft de neiging alles dicht te timmeren, zoals een goed sluitend deksel de geur van honing opsluit. Conclusies leggen vast waar eigenlijk nog iets vloeibaar had moeten blijven. Daarom zoek ik liever mijn leraar elders — in de gestalte van een beer van geringe hersencapaciteit maar met een onfeilbare intuïtie voor honing: Winnie de Poeh.

Poeh onderzoekt niet alleen wat is, maar ook wat zou kunnen zijn. Hij doet dit vaak op een speelse, logica-ontwrichtende manier. hij denkt vaak niet in klassieke rationele structuren. Hij handelt en spreekt vanuit een onmiddellijke ervaring, zonder de tussenlaag van intellectuele analyse.

Zo stelt hij schijnbaar naïeve vragen die de bestaande logica ondermijnen,
reageert hij niet rationeel maar associatief en intuïtief, waardoor er vaak onverwachte, poëtische of absurde wendingen ontstaan,
en is zijn gedrag niet instrumenteel gericht (hij bedenkt geen “strategieën”), maar volgt een innerlijke logica die de buitenwereld ontregelt.

Een voorbeeld:

“Als je niet weet waar je naartoe gaat, is het heel moeilijk om te verdwalen.”

Dit is een patafysische uitspraak pur sang: hij keert causaliteit en logica binnenstebuiten en maakt van verdwalen een soort paradoxale zekerheid.

Poeh denkt vaak niet in klassieke rationele structuren. Hij handelt en spreekt vanuit een onmiddellijke ervaring, zonder de tussenlaag van intellectuele analyse.
Patafysica doet iets vergelijkbaars: ze ondermijnt rationele verklaringen door haar eigen “wetten” te verzinnen die niet verklaren maar juist uitbreiden, verdubbelen, vervreemden. Waar Christopher Robin of Uil vaak redeneren, laat Poeh de situatie op zich inwerken.

De “domheid” van Poeh is geen tekort, maar een open ruimte waarin onverwachte verbanden kunnen ontstaan — precies zoals patafysische redeneringen onverwachte denkbeelden oproepen.

Poeh’s omgang met de wereld >> zijn patafysische eigenaardigheid

De verhalen van A.A. Milne zijn doordrenkt van een lichte absurditeit: gebeurtenissen volgen elkaar niet volgens strakke plotlogica, maar volgens associaties en toevalligheden — vaak veroorzaakt door Poeh’s handelen.
Dit lijkt op de patafysische vertelstructuren waarin het causale verband wordt vervangen door clinamen, onverwachte botsingen van ideeën, zoals bij Jarry’s Ubu Roi of bij Raymond Queneau en de Oulipo-groep die geïnspireerd waren door patafysica.

Poeh is de onbewuste patafysicus

Waar Jarry en zijn navolgers patafysica bewust cultiveren als artistiek en filosofisch experiment, belichaamt Winnie de Poeh deze houding natuurlijk en zonder pretentie.

Poeh is een “natuurlijke patafysicus”

Zo schept hij denkbeeldige oplossingen voor niet-bestaande problemen,
ondermijnt hij logica zonder het te bedoelen,
en viert het banale als iets buitengewoon betekenisvols.

Hij denkt niet in termen van beginselen, oorzaken of uitkomsten. Hij denkt eigenlijk helemaal niet — en juist daarin ligt zijn kracht. Waar wij geneigd zijn de wereld te ordenen, laat Poeh haar ontglippen. Hij kijkt niet naar het bos als ecosysteem of als decor, maar naar de sneeuw onder zijn voeten, naar een echo die hem terugroept, naar een lege honingpot die plotseling een diep filosofisch raadsel wordt.

Poeh is de meester in het verleggen van betekenis zonder dat hij het zelf weet, en van de uitzondering die de regel niet bevestigt maar opheft. Geen domme beer maar een patafysische wijze, een anarchist van de gedachte, een stille ondermijner van de logica.

Wat doe ik …? Ik probeer hem te volgen, stap voor stap, richting een plek waar verdwalen geen vergissing is maar een manier van denken.

Momenten vinden waarop ik verdwaal en mij geen zorgen maak. Niet omdat ik de situatie begrijp, maar omdat ik haar niet hoef te begrijpen.

The pataphysics of a jar of honey

There are times when I am expected to think clearly. I distrust such moments. Clear thinking tends to shut everything down, like a tightly fitting lid traps the scent of honey. Conclusions lock in what should have remained fluid. That is why I prefer to seek my teacher elsewhere — in the form of a bear of limited brainpower but with an infallible intuition for honey: Winnie the Pooh.

Pooh doesn’t only investigate what is, but also what could be. He often does this in a playful, logic-disrupting way. He often doesn’t think in classical rational structures. He acts and speaks from immediate experience, without the intermediary layer of intellectual analysis.

He asks seemingly naive questions that undermine existing logic,
he responds not rationally but associatively and intuitively, often resulting in unexpected, poetic, or absurd twists,
and his behavior is not instrumentally oriented (he does not devise “strategies”) but follows an inner logic that disrupts the outside world.

An example:

“If you don’t know where you’re going, it’s very difficult to get lost.”

This is a quintessentially pataphysical statement: it turns causality and logic inside out and turns getting lost into a kind of paradoxical certainty.

Pooh often does not think in classical rational structures. He acts and speaks from immediate experience, without the intermediary layer of intellectual analysis.
Pataphysics does something similar: it undermines rational explanations by inventing its own “laws” that do not explain but rather expand, double, and alienate. Where Christopher Robin or Owl often reason, Pooh lets the situation sink in.

Pooh’s “stupidity” is not a shortcoming, but an open space in which unexpected connections can arise — just as pataphysical reasoning evokes unexpected ideas.

Pooh’s interaction with the world >> his pataphysical peculiarity

A.A. Milne’s stories are imbued with a light absurdity: events do not follow each other according to strict plot logic, but according to associations and coincidences — often caused by Pooh’s actions.
This resembles the pataphysical narrative structures in which causal connections are replaced by clinamen, unexpected collisions of ideas, as in Jarry’s Ubu Roi or in Raymond Queneau and the Oulipo group, who were inspired by pataphysics.

Pooh is the unconscious pataphysicist

Where Jarry and his followers consciously cultivate pataphysics as an artistic and philosophical experiment, Winnie the Pooh embodies this attitude naturally and without pretension.

Pooh is a “natural pataphysicist.”

He creates imaginary solutions to non-existent problems,
undermines logic without meaning to,
and celebrates the banal as something extraordinarily meaningful.

He does not think in terms of principles, causes, or outcomes. In fact, he does not think at all—and that is precisely where his strength lies. Where we tend to organize the world, Pooh lets it slip away. He does not look at the forest as an ecosystem or as a backdrop, but at the snow under his feet, at an echo that calls him back, at an empty honey pot that suddenly becomes a deeply philosophical enigma.

Pooh is a master at shifting meaning without knowing it himself, and at being the exception that does not confirm the rule but abolishes it. He is not a stupid bear but a pataphysical sage, an anarchist of thought, a silent subverter of logic.

What do I do…? I try to follow him, step by step, towards a place where getting lost is not a mistake but a way of thinking.

Finding moments when I get lost and don’t worry. Not because I understand the situation, but because I don’t need to understand it.

Geïnspireerd door het lezen van drie onderstaande boeken.